🍪 Do czego stosowane są pliki cookies?

Pliki cookies to małe fragmenty danych, które strony internetowe zapisują w przeglądarce Twojego urządzenia. Choć często kojarzone z śledzeniem aktywności użytkowników, pliki cookies pełnią znacznie więcej funkcji - od zapamiętywania preferencji użytkownika po umożliwianie działania podstawowych funkcji witryn. W tym artykule wyjaśniamy wszystko, co powinieneś wiedzieć o plikach cookies - ich rodzajach, zastosowaniach, wpływie na prywatność oraz obowiązkach prawnych.

⚡ Ekspresowe Podsumowanie:

  1. Funkcjonalność stron: Cookies są niezbędne do działania wielu funkcji witryn, umożliwiając zapamiętywanie sesji i preferencji.
  2. Analityka i marketing: Pomagają w analizie ruchu, personalizacji treści i targetowaniu reklam.
  3. Bezpieczeństwo: Wykorzystywane do uwierzytelniania i ochrony przed niektórymi typami ataków.
  4. Prywatność i prawo: Podlegają przepisom RODO i wymagają odpowiednich informacji dla użytkowników.
  5. Zarządzanie: Można nimi zarządzać poprzez ustawienia przeglądarki lub dedykowane narzędzia.

🗺️ Spis Treści - Twoja Mapa Drogowa


📚 Czym są pliki cookies i jak działają?

Pliki cookies (znane również jako "ciasteczka" lub "HTTP cookies") to niewielkie fragmenty danych, które przechowywane są na urządzeniu użytkownika podczas przeglądania stron internetowych. Zrozumienie ich działania jest kluczowe dla każdego właściciela strony internetowej.

Podstawowa mechanika plików cookies

Mechanika działania plików cookies jest stosunkowo prosta:

  1. Strona internetowa wysyła małe pliki tekstowe (cookies) do przeglądarki użytkownika
  2. Przeglądarka zapisuje te pliki na dysku urządzenia
  3. Przy kolejnych odwiedzinach tej samej strony, przeglądarka wysyła zapisane cookies z powrotem do serwera
  4. Serwer wykorzystuje informacje zawarte w cookies do różnych celów

✨ Pro Tip: Pliki cookies mają określony czas życia - mogą wygasnąć po zamknięciu przeglądarki (cookies sesyjne) lub istnieć przez dłuższy, zdefiniowany czas (cookies trwałe/persistent).

Anatomia pliku cookie

Typowy plik cookie zawiera następujące informacje:

  • Nazwa - identyfikator pliku cookie
  • Wartość - dane przechowywane w pliku
  • Domena - strona, która może odczytać cookie
  • Ścieżka - określa, które podstrony mają dostęp do cookie
  • Data ważności - kiedy plik cookie wygaśnie
  • Flaga Secure - określa, czy cookie może być przesyłane tylko przez HTTPS
  • Flaga HttpOnly - zabezpiecza przed dostępem z poziomu JavaScript
Set-Cookie: username=john_doe; expires=Thu, 18 May 2025 12:00:00 GMT; path=/; domain=example.com; secure; httponly

Typy plików cookies według czasu trwania

Pliki cookies dzielą się na dwie główne kategorie ze względu na czas przechowywania:

Cookies sesyjne (Session Cookies)

  • Istnieją tylko przez czas trwania sesji przeglądania
  • Są usuwane po zamknięciu przeglądarki
  • Zazwyczaj nie zawierają daty ważności
  • Wykorzystywane do tymczasowego przechowywania informacji

Cookies trwałe (Persistent Cookies)

  • Pozostają na urządzeniu przez określony czas, nawet po zamknięciu przeglądarki
  • Posiadają ustaloną datę ważności
  • Służą do zapamiętywania preferencji, danych logowania i innych długotrwałych informacji
  • Mogą istnieć od kilku dni do kilku lat, w zależności od ustawień

🎯 Najważniejsze zastosowania plików cookies

Pliki cookies mają wiele zastosowań, które można podzielić na kilka głównych kategorii według ich funkcji. Poznanie ich pomaga zrozumieć, dlaczego większość stron internetowych nie może działać bez nich.

1. Cookies niezbędne do funkcjonowania strony

Są to pliki cookies absolutnie konieczne do działania podstawowych funkcji witryny:

  • Zapamiętywanie sesji logowania - pozwalają pozostać zalogowanym podczas przeglądania różnych stron serwisu
  • Przechowywanie zawartości koszyka w sklepie internetowym - pamiętają, co dodałeś do koszyka, nawet jeśli przechodzisz między podstronami
  • Podstawowe ustawienia strony - zapisują wybór języka, waluty czy regionu
  • Funkcje bezpieczeństwa - pomagają w ochronie przed atakami CSRF (Cross-Site Request Forgery)

Uwaga: Cookies niezbędne do funkcjonowania strony są zwolnione z obowiązku uzyskania zgody użytkownika według RODO, choć nadal należy o nich informować w polityce prywatności.

2. Cookies funkcjonalne i preferencyjne

Te pliki cookies zwiększają użyteczność strony i personalizują doświadczenie użytkownika:

  • Zapamiętywanie preferencji użytkownika - takich jak tryb ciemny/jasny, rozmiar czcionki, układ strony
  • Historia przeglądania - zapamiętywanie odwiedzonych podstron w obrębie serwisu
  • Formularze - automatyczne wypełnianie pól formularzy danymi wprowadzonymi wcześniej
  • Personalizacja interfejsu - dostosowanie elementów UI do preferencji użytkownika

3. Cookies analityczne i statystyczne

Używane do analizy zachowań użytkowników i zbierania danych o ruchu na stronie:

  • Śledzenie ruchu - liczba odwiedzin, źródła ruchu, lokalizacje geograficzne
  • Analiza zachowań użytkowników - czas spędzony na stronie, wzorce klikania, ścieżki nawigacji
  • Wydajność strony - monitorowanie czasu ładowania i problemów technicznych
  • A/B testy - porównywanie różnych wersji strony lub funkcji

✨ Pro Tip: Najpopularniejszym narzędziem analitycznym wykorzystującym cookies jest Google Analytics, ale istnieją też alternatywy bardziej przyjazne prywatności, jak Matomo (dawniej Piwik) czy Fathom Analytics.

4. Cookies marketingowe i reklamowe

Służą do personalizacji reklam i śledzenia użytkowników między różnymi stronami:

  • Reklamy behawioralne - wyświetlanie reklam na podstawie wcześniejszych działań użytkownika
  • Retargeting - pokazywanie reklam produktów, które użytkownik wcześniej oglądał
  • Śledzenie konwersji - mierzenie skuteczności kampanii reklamowych
  • Profilowanie użytkowników - tworzenie profili zainteresowań w celu personalizacji treści

5. Cookies mediów społecznościowych

Umożliwiają integrację z platformami społecznościowymi:

  • Przyciski udostępniania - "Lubię to", "Udostępnij" itp.
  • Komentarze - integracja systemów komentarzy z platformami społecznościowymi
  • Logowanie przez media społecznościowe - umożliwienie logowania przez konta np. Facebook, Google
  • Widgety mediów społecznościowych - wyświetlanie najnowszych postów z mediów społecznościowych na stronie

🔒 Pliki cookies a prywatność użytkowników

Pliki cookies, choć niezbędne do funkcjonowania nowoczesnych stron internetowych, budzą również obawy dotyczące prywatności. Dlatego ważne jest zrozumienie, jak wpływają na prywatność użytkowników.

Zagrożenia dla prywatności związane z cookies

  • Śledzenie między stronami (cross-site tracking) - cookies firm trzecich mogą śledzić użytkownika na wielu różnych stronach
  • Budowanie profilu behawioralnego - długotrwałe śledzenie może prowadzić do szczegółowego profilowania użytkownika
  • Dezanonimizacja - połączenie danych z cookies z innymi źródłami może prowadzić do identyfikacji konkretnej osoby
  • Persystencja - niektóre cookies mogą być trudne do usunięcia i przechowywać dane przez długi czas

Cookies stron trzecich vs. cookies własne

Ważne rozróżnienie z punktu widzenia prywatności:

Cookies własne (First-party Cookies)

  • Tworzone przez stronę, którą odwiedza użytkownik
  • Zazwyczaj służą funkcjom niezbędnym lub poprawiającym doświadczenie użytkownika
  • Mają dostęp tylko do informacji zbieranych na danej stronie
  • Przykłady: preferencje użytkownika, sesje logowania, zawartość koszyka

Cookies stron trzecich (Third-party Cookies)

  • Tworzone przez domeny inne niż odwiedzana witryna
  • Często wykorzystywane do śledzenia użytkowników między różnymi stronami
  • Umożliwiają zbieranie danych o zachowaniu użytkownika na wielu stronach
  • Przykłady: śledzenie reklamowe, przyciski mediów społecznościowych, widgety zewnętrzne

Uwaga: Przeglądarki coraz częściej blokują cookies stron trzecich domyślnie. Safari i Firefox już to robią, a Google Chrome planuje wycofać ich obsługę do końca 2026 roku.

Alternatywne technologie śledzenia

Wraz z rosnącymi ograniczeniami dla cookies, pojawiają się alternatywne metody śledzenia:

  • Local Storage i Session Storage - mechanizmy przechowywania danych w przeglądarce
  • IndexedDB - baza danych w przeglądarce
  • Web Beacons / Pixel Tags - małe, niewidoczne obrazy używane do śledzenia
  • Fingerprinting przeglądarki - identyfikacja użytkownika na podstawie konfiguracji przeglądarki i urządzenia
  • Tracking przez ETags i cache - wykorzystanie mechanizmów cache do śledzenia

📜 Prawne aspekty stosowania plików cookies

W ostatnich latach wprowadzono liczne regulacje prawne dotyczące plików cookies, mające na celu ochronę prywatności użytkowników. Znajomość tych przepisów jest kluczowa dla właścicieli stron internetowych.

RODO i dyrektywa o e-prywatności

W Unii Europejskiej zastosowanie cookies regulują głównie dwa akty prawne:

  • Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych (RODO) - reguluje ogólne zasady przetwarzania danych osobowych
  • Dyrektywa o e-prywatności (znana jako "cookie law") - zawiera szczegółowe przepisy dotyczące plików cookies

Kluczowe wymagania wynikające z tych przepisów:

  1. Uzyskanie świadomej zgody przed zastosowaniem nieniezbędnych cookies
  2. Przejrzyste informowanie użytkowników o rodzajach używanych cookies
  3. Możliwość wycofania zgody w dowolnym momencie
  4. Dokumentacja zgód na potrzeby udowodnienia zgodności z przepisami
  5. Ograniczony czas przechowywania cookies do niezbędnego minimum

Obowiązki właścicieli stron internetowych

Aby spełnić wymogi prawne, właściciele stron powinni:

  • Wdrożyć baner cookie (Cookie Consent Manager) z opcją akceptacji/odrzucenia cookies
  • Stworzyć szczegółową politykę cookies wyjaśniającą wszystkie używane pliki cookies
  • Umożliwić zarządzanie preferencjami dotyczącymi cookies
  • Nie blokować dostępu do strony użytkownikom odrzucającym nieistotne cookies
  • Regularnie audytować cookies używane na stronie
  • Przechowywać dowody zgody użytkowników

✨ Pro Tip: Wiele firm oferuje gotowe rozwiązania do zarządzania zgodami na cookies, takie jak OneTrust, Cookiebot, czy Cookie Notice. Inwestycja w takie narzędzie może znacznie ułatwić zgodność z przepisami.

Przykład poprawnego banera cookie

Poprawny baner cookie powinien zawierać:

  • Jasną informację o wykorzystywaniu plików cookies
  • Możliwość akceptacji wszystkich cookies jednym kliknięciem
  • Możliwość odrzucenia wszystkich nieistotnych cookies jednym kliknięciem
  • Opcję dostosowania preferencji dla poszczególnych kategorii cookies
  • Link do pełnej polityki cookies
  • Widoczne przyciski o równym znaczeniu wizualnym
<div class="cookie-banner">
  <p>Ta strona wykorzystuje pliki cookies do analizy ruchu, personalizacji treści i reklam. Klikając "Akceptuję wszystkie", zgadzasz się na używanie wszystkich cookies. Możesz też dostosować swoje preferencje lub odrzucić nieistotne cookies.</p>
  <div class="buttons">
    <button class="accept-all">Akceptuję wszystkie</button>
    <button class="reject-non-essential">Tylko niezbędne</button>
    <button class="customize">Dostosuj preferencje</button>
  </div>
  <a href="/polityka-cookies">Dowiedz się więcej</a>
</div>

💻 Zarządzanie plikami cookies na stronie internetowej

Jako właściciel strony internetowej, powinieneś wiedzieć, jak prawidłowo zaimplementować i zarządzać plikami cookies.

Implementacja plików cookies

Pliki cookies można tworzyć za pomocą JavaScript:

// Ustawienie prostego cookie
document.cookie = "username=john_doe; expires=Thu, 18 May 2025 12:00:00 GMT; path=/; secure";

// Funkcja pomocnicza do ustawiania cookies
function setCookie(name, value, days) {
  let expires = "";
  if (days) {
    const date = new Date();
    date.setTime(date.getTime() + (days * 24 * 60 * 60 * 1000));
    expires = "; expires=" + date.toUTCString();
  }
  document.cookie = name + "=" + (value || "") + expires + "; path=/; secure";
}

// Przykład użycia
setCookie("preferredTheme", "dark", 30); // Cookie ważne przez 30 dni

Odczytywanie plików cookies

// Funkcja do odczytywania cookies
function getCookie(name) {
  const nameEQ = name + "=";
  const ca = document.cookie.split(';');
  for (let i = 0; i < ca.length; i++) {
    let c = ca[i];
    while (c.charAt(0) === ' ') c = c.substring(1, c.length);
    if (c.indexOf(nameEQ) === 0) return c.substring(nameEQ.length, c.length);
  }
  return null;
}

// Przykład użycia
const theme = getCookie("preferredTheme");
if (theme === "dark") {
  // Zastosuj ciemny motyw
}

Usuwanie plików cookies

// Funkcja do usuwania cookies
function eraseCookie(name) {
  document.cookie = name + '=; Max-Age=-99999999; path=/';
}

// Przykład użycia
eraseCookie("preferredTheme");

Implementacja systemu zarządzania zgodami na cookies

Poniżej znajduje się przykładowy kod implementujący prosty system zarządzania zgodami:

// Sprawdzenie, czy użytkownik już dokonał wyboru
const cookieConsent = getCookie("cookieConsent");

if (!cookieConsent) {
  // Jeśli nie, wyświetl baner
  showCookieBanner();
}

function showCookieBanner() {
  // Kod wyświetlający baner
  const banner = document.createElement("div");
  banner.className = "cookie-banner";
  banner.innerHTML = `
    <p>Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Dowiedz się więcej w naszej <a href="/privacy">Polityce Prywatności</a>.</p>
    <div class="buttons">
      <button id="accept-all">Akceptuję wszystkie</button>
      <button id="essential-only">Tylko niezbędne</button>
      <button id="cookie-settings">Ustawienia</button>
    </div>
  `;

  document.body.appendChild(banner);

  // Dodanie event listenerów do przycisków
  document.getElementById("accept-all").addEventListener("click", function() {
    saveConsent("all");
    hideBanner();
    enableAllCookies();
  });

  document.getElementById("essential-only").addEventListener("click", function() {
    saveConsent("essential");
    hideBanner();
    disableNonEssentialCookies();
  });

  document.getElementById("cookie-settings").addEventListener("click", showCookieSettings);
}

function saveConsent(level) {
  // Zapisz wybór użytkownika na rok
  setCookie("cookieConsent", level, 365);
  // Zapisz datę wyboru
  setCookie("cookieConsentDate", new Date().toISOString(), 365);
}

🔧 Narzędzia do zarządzania cookies dla użytkowników

Użytkownicy mają dostęp do różnych narzędzi, które pozwalają im kontrolować pliki cookies w ich przeglądarkach. Warto wiedzieć, jakie opcje są dostępne, aby móc doradzić swoim użytkownikom.

Zarządzanie cookies w popularnych przeglądarkach

Każda przeglądarka oferuje narzędzia do zarządzania cookies:

Google Chrome

  1. Kliknij na trzy kropki w prawym górnym rogu
  2. Wybierz "Ustawienia"
  3. Przejdź do sekcji "Prywatność i bezpieczeństwo"
  4. Kliknij "Pliki cookie i inne dane witryn"
  5. Tutaj możesz:
    • Blokować wszystkie cookies
    • Blokować cookies stron trzecich
    • Zarządzać wyjątkami dla konkretnych stron
    • Przeglądać i usuwać zapisane cookies

Mozilla Firefox

  1. Kliknij na trzy kreski w prawym górnym rogu
  2. Wybierz "Ustawienia"
  3. Przejdź do sekcji "Prywatność i bezpieczeństwo"
  4. W sekcji "Ciasteczka i dane stron" możesz:
    • Zablokować wszystkie cookies
    • Blokować cookies śledzące w trybie prywatnym
    • Usuwać cookies przy zamykaniu Firefoksa
    • Zarządzać zapisanymi cookies

Safari (macOS)

  1. Kliknij "Safari" w górnym menu
  2. Wybierz "Preferencje"
  3. Przejdź do zakładki "Prywatność"
  4. W sekcji "Pliki cookie i dane witryn" możesz:
    • Blokować wszystkie cookies
    • Zezwalać tylko na cookies odwiedzanych stron
    • Zawsze blokować cookies stron trzecich
    • Usuwać wszystkie zapisane cookies

Rozszerzenia przeglądarek do zarządzania prywatnością

Istnieją również rozszerzenia zwiększające kontrolę nad plikami cookies:

  • Privacy Badger - automatycznie wykrywa i blokuje śledzenie
  • uBlock Origin - zaawansowany bloker reklam i elementów śledzących
  • Cookie AutoDelete - automatycznie usuwa cookies po opuszczeniu strony
  • Disconnect - blokuje cookies śledzące i wizualizuje próby śledzenia
  • HTTPS Everywhere - wymusza połączenia HTTPS, co zwiększa bezpieczeństwo cookies

Tryb incognito / prywatny

Wszystkie główne przeglądarki oferują tryb incognito (nazywany również trybem prywatnym), który:

  • Nie zapisuje cookies po zamknięciu okna przeglądarki
  • Nie wykorzystuje zapisanych wcześniej cookies (z wyjątkiem niektórych cookies pierwszej strony)
  • Nie zapisuje historii przeglądania
  • Zapewnia większą prywatność, ale ma ograniczenia

Uwaga: Nawet w trybie incognito strony mogą rozpoznawać użytkowników poprzez fingerprinting przeglądarki. Tryb ten nie zapewnia pełnej anonimowości.

🚨 Najczęstsze błędy związane z plikami cookies

Implementacja plików cookies, szczególnie w kontekście zgodności z przepisami, może być trudna. Oto najczęstsze błędy, których należy unikać:

Błędy związane z implementacją

  • Ustawianie zbyt długiego czasu życia cookies - cookies powinny wygasać tak szybko, jak to możliwe
  • Brak flagi Secure dla cookies zawierających wrażliwe dane - cookies bez tej flagi mogą być przesyłane przez niezabezpieczone połączenia
  • Brak flagi HttpOnly dla cookies sesyjnych - ta flaga chroni przed atakami XSS
  • Niewłaściwe ustawienie domeny - zbyt szerokie ustawienie może prowadzić do wycieków danych do subdomen
  • Przechowywanie zbyt wielu danych w cookies - cookies mają ograniczony rozmiar i nie powinny być używane jako magazyn danych

✨ Pro Tip: Dla cookies zawierających wrażliwe dane zawsze stosuj flagę Secure (przesyłanie tylko przez HTTPS) oraz HttpOnly (brak dostępu z JavaScript), aby zwiększyć bezpieczeństwo.

Błędy związane z RODO i zgodami

  • Wstępnie zaznaczone checkboxy - zgoda musi być aktywnym działaniem użytkownika
  • Brak równoważności opcji - przyciski "Akceptuj wszystkie" i "Odrzuć" powinny być tak samo widoczne
  • Blokowanie dostępu do strony użytkownikom, którzy nie zaakceptowali wszystkich cookies
  • Niedokładne informacje o używanych plikach cookies
  • Automatyczne włączanie cookies przed uzyskaniem zgody
  • Brak możliwości wycofania zgody w prosty sposób

Częste problemy z wydajnością

  • Zbyt wiele plików cookies - może prowadzić do wydłużenia czasów ładowania strony
  • Duże rozmiary cookies - każdy plik cookie jest wysyłany z każdym żądaniem HTTP
  • Cookies w żądaniach statycznych zasobów - niepotrzebnie zwiększa rozmiar żądań
  • Zbyt częste odczyty/zapisy cookies - może wpływać na wydajność JavaScript

❓ FAQ - Odpowiedzi na Twoje Pytania

Jaka jest różnica między cookies a Local Storage?
Cookies są automatycznie wysyłane do serwera z każdym żądaniem HTTP, mają limit rozmiaru około 4KB i mogą mieć ustawioną datę wygaśnięcia. Local Storage pozostaje tylko po stronie klienta, ma limit około 5MB i nie wygasa automatycznie. Cookies są lepsze do śledzenia, autentykacji i personalizacji, podczas gdy Local Storage lepiej sprawdza się do przechowywania większych ilości danych, które nie muszą być wysyłane do serwera.

Czy używanie plików cookies jest bezpieczne?
Cookies same w sobie nie są niebezpieczne, ale mogą być wykorzystane w sposób zagrażający prywatności lub bezpieczeństwu. Cookies zawierające wrażliwe dane powinny być zabezpieczone flagami Secure i HttpOnly. Właściwie zabezpieczone cookies są bezpiecznym mechanizmem przechowywania danych.

Jak długo pliki cookies powinny być przechowywane?
Zgodnie z zasadą minimalizacji danych w RODO, cookies powinny być przechowywane tylko tak długo, jak jest to niezbędne do celu, dla którego zostały utworzone. Dla cookies preferencji może to być kilka miesięcy, dla cookies sesyjnych - tylko czas trwania sesji. Regularne przeglądy i czyszczenie nieaktualnych cookies są dobrą praktyką.

Czy mogę używać cookies bez zgody użytkownika?
Tylko w przypadku cookies ściśle niezbędnych do funkcjonowania strony (np. cookies sesyjne do logowania, cookies koszyka w sklepie). Wszystkie inne typy cookies (analityczne, marketingowe, społecznościowe) wymagają uprzedniej świadomej zgody użytkownika.

Jak przygotować się na przyszłość bez cookies stron trzecich?
Warto rozważyć alternatywne rozwiązania, takie jak: gromadzenie danych first-party (własnych), wykorzystanie technologii server-side tracking, implementacja rozwiązań opartych na API (np. Privacy Sandbox Google), budowanie własnych systemów personalizacji w oparciu o dane zanonimizowane.

🏁 Podsumowanie - Mądre wykorzystanie plików cookies

Pliki cookies są fundamentalnym elementem nowoczesnych stron internetowych, umożliwiającym personalizację, analizę i poprawę doświadczeń użytkownika. Mimo że budzą obawy związane z prywatnością, przy właściwym podejściu mogą być stosowane z korzyścią zarówno dla właścicieli stron, jak i użytkowników.

Kluczowe zasady odpowiedzialnego stosowania cookies:

  1. Przejrzystość - jasno informuj użytkowników o wykorzystywanych plikach cookies
  2. Minimalizm - zbieraj tylko te dane, które naprawdę są potrzebne
  3. Bezpieczeństwo - stosuj odpowiednie zabezpieczenia dla cookies zawierających wrażliwe dane
  4. Kontrola - daj użytkownikom rzeczywistą kontrolę nad cookies na Twojej stronie
  5. Zgodność z przepisami - upewnij się, że Twoja implementacja jest zgodna z RODO i innymi regulacjami

Pamiętaj, że krajobraz technologiczny i prawny dotyczący cookies stale się zmienia. Regularne aktualizowanie wiedzy i dostosowywanie implementacji do najnowszych wytycznych i dobrych praktyk jest kluczowe dla każdego właściciela strony internetowej.

🚀 Potrzebujesz pomocy w implementacji zgodnego z przepisami systemu zarządzania cookies?

Skontaktuj się z zespołem IQHost

Nasi eksperci pomogą Ci wdrożyć rozwiązania zgodne z najnowszymi regulacjami prawnymi, dbając jednocześnie o doświadczenia Twoich użytkowników.

Czy ten artykuł był pomocny?

Wróć do listy wpisów

Twoja strona WordPress działa wolno?

Sprawdź nasz hosting WordPress z ultraszybkimi dyskami NVMe i konfiguracją serwera zoptymalizowaną pod kątem wydajności. Doświadcz różnicy już dziś!

Sprawdź ofertę hostingu
30-dniowa gwarancja zwrotu pieniędzy